Młodość Marii Dąbrowskiej
Maria Dąbrowska, pochodząca z rodziny Szumskich, przyszła na świat 6 października 1889 roku w zubożałej rodzinie szlacheckiej we wsi Russów, znajdującej się koło Kalisza, gdzie wraz z rodzina żyła w okresie swojego dzieciństwa i młodości. Dworek, w którym mieszkali, nie był własnością ich rodziny. Prawnie majątek należał do Kazimierza Waliszewskiego, który zatrudnił ojciec Dąbrowskiej – Józefa Szumskiego – jako zarządcę. W doglądaniu majątku pomagała mu też jego żona, matka Marii, Ludomira z Gałczyńskich. W tym czasie Russów należał do gminy Zborów i parafii Tykadłów (obecnie jest to gmina Żelazków). Jeszcze przed narodzinami córki Józef brał udział w powstaniu styczniowym w latach 1863–1864, co świadczy o jego patriotycznym zaangażowaniu. Poetka miała czworo młodszego rodzeństwa: dwie siostry – Helenę, przyszłą polonistkę, Jadwigę, oraz dwójkę braci – Bogumiła, będącego oficerem Wojska Polskiego podczas I wojny światowej, i Stanisława, który został lekarzem. Jeszcze przed narodzinami Marii na świat przyszedł Jaś. Niestety chłopiec zmarł na dyfteryt, chorobę zakaźną dróg oddechowych. Choć młodsze rodzeństwo Marii nie zdążyło poznać Jasia, rodzina nie zapomniała o nim i często go wspominała. W 1914 roku pisarka Maria poświęciła zmarłemu chłopcu opowiadanie ,,Janek”.
Dąbrowska dorastała w rodzinnej, pełnej ciepła atmosferze, w której duży nacisk kładziono na edukację, tradycję i kulturę. W swoich utworach Maria często nawiązywała do osobistych relacji, jakie łączyły ją z rodziną. Przykładowo w swoich dziennikach Dąbrowska bardzo często wspominała swojego starszego brata Stanisława Szumskiego, z którym była blisko związana. W powieści „Noce i Dnie” pierwowzorem dla jednego z głównych bohaterów, Bogumiła Niechcica, stał się jej ojciec, Józef Szumski. Niechcic jak Józef pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej o patriotycznych tradycjach i brał udział w powstaniu styczniowym jeszcze jako młody chłopak.
Edukacja jedenastoletniej Marii rozpoczęła się od pobytu w prywatnej szkole Heleny Semadeniowej w latach 1901–1905, gdzie z kształtowały się jej zainteresowania literackie i intelektualne, które miały później ogromny wpływ na jej twórczość. Maria była bardzo ambitną i zdolną uczennicą, ukończyła naukę z wyróżnieniem. Sama szkoła oraz jej nauczyciele zostali przedstawienie w powieści ,,Noce i dnie”, natomiast małżonkowie Semadeni występują w dziele pod fikcyjnym nazwiskiem Wenorden. Kolejnym krokiem na drodze edukacji Marii było rozpoczęcie nauki w rosyjskim gimnazjum dla dziewcząt, o charakterze rządowym. Jednakże Dąbrowska została stamtąd usunięta za udział w szkolnym strajku, który miał miejsce w 1905 roku. Wówczas młodzież wyszła na ulice, domagając się możliwości uczenia się w swoim ojczystym języku, a nie w języku rosyjskim, narzuconym przez zaborców. Był to jeden z wielu przejawów młodzieżowego buntu przeciwko rusyfikacji. Po tej trudnej, choć pełnej odwagi przygodzie, Maria udała się do Warszawy, gdzie zdała egzamin i rozpoczęła naukę w pensji prowadzonej przez panią Paulinę Hewelke. To renomowane polskie gimnazjum o wyjątkowym poziomie nauczania oferowało młodym dziewczętom doskonałą edukację, której brakowało w wielu innych szkołach pod zaborami. W tej właśnie placówce Maria miała okazję poznać wybitnych nauczycieli, a szczególnie zapisała w swojej pamięci wykłady Ludwika Krzywickiego – profesora ekonomii politycznej i socjologii. Jego zajęcia, pełne pasji i głębokiej analizy, zrobiły na niej ogromne wrażenie – ukształtowały jej intelektualne zainteresowania i poglądy na temat społeczeństwa oraz polityki. To doświadczenie miało kluczowy wpływ na późniejszy rozwój intelektualny i twórczy Marii, zainspirowało ją do dalszego zgłębiania wiedzy i angażowania się w sprawy społeczne, które przez całe życie były jej bliskie.
Martyna Gaszman, klasa 2H
fot. Julia Smolarek, klasa 2h
